نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه چمران، شهر اهواز، ایران

چکیده

تولیت به معنای اداره کردن امور موقوفه است. امورموقوفه یعنی کارهایی که مربوط به وقف و مال وقفی است. بنابراین کسی که عهده‌دار تولیت امور موقوفه است، متولی نامیده می‌شود. عتیق علی منشی در جمادی‌الاخر 931 ق، تعداد زیادی از املاک خود را بر حرم حضرت رضا(ع) وقف کرد که تا به امروز به صورت موقوفه‌ای پایدار بر جای مانده‌است. وقفنامه‌ی عتیقی یکی از وسیعترین و بزرگترین رقبات وقفی آستان قدس به شمار می‌رود. عتیق علی منشی در متن وقف‌نامه، تولیت را پس از خود به اولاد خود واگذار کرد که تا به امروز طبق خواسته‌ی او عمل شده‌است. چگونگی متولیان (از نظر تعداد، جنسیت،..)، سمت‌های دیگر متولیان عتیقی در آستان قدس، حقوق متولیان، اختیارات متولیان و... از مواردی است که در اسناد به آن اشاره شده‌است. این مقاله درصدد است با روش توصیف و تحلیل و با استفاده از اسناد موجود در مرکز آستان قدس رضوی و دیگر منابع(اعم از کتاب و مقاله..) به متولیان موقوفه عتیقی از زمان وقف(سال 931ه.ق) تا پایان دوره‌ی پهلوی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Trustees of the Atighi Endowment (from the Safavid period to the end of the second Pahlavi period)

نویسنده [English]

  • Fateme Hajiabadi

PhD, Department of History, Faculty of Literature, Shahid Chamran University of Ahwaz, Ahwaz, Iran

چکیده [English]

Towliat means the office of endowed properties and related affaires. Therefore, the one who is responsible for the office is called motawali (trustee). Atiq Ali Munshi donated many of his properties to the Holy Shrine of Imam Reza in Jumada II, 931 AH that are still permanent endowments. Atiqi deed of endowment is one of the most extensive endowed properties of Astan Quds Razavi. According to the endowment deed, Atiqali Monshi designated his children as the owner of the office, which has been performed according to his will until now. The documents include, among others, the characteristics of the trustees (gender, number, etc.), other positions of the Atiqi trustees in Astan Quds Razavi, the salary of the trustees, the rights of the trustees, etc. Taking a descriptive-analytical method and using the documents archived in Astan Quds Razavi Center and other resources, the study tried to investigate the trustees of Atiqi endowment from the establishment (931 AH) to the end of Pahlavi era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Endowment
  • Atiq Ali
  • Trustees
  • Mirza Soleyman
  • Mashhadi
منابع
ادیبی مهر، و حامد رحمانی. (1393ش). «تحلیل مبانی حقوقی نحوه تولیت وقف خاص، با رویکردی به قانون مدنی و قانون اوقاف». فقه و حقوق اسلامی. (شماره 9)، 24-1.
انزابی­نژاد، رضا، و همکاران، (1388ش). «وقف‌نامه عتیقی 931ق.». بیست وقف‌نامه از خراسان. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
جهانپور، فاطمه. (1380ش). «بررسی چند اصطلاح در مصالحه­نامه­ها». گنجینه اسناد. (شماره 41-42)، 83-79.
حسن­آبادی، ابوالفضل. (1378ش). «اسن-ارشد یا اصلح، نگاهی به چگونگی انتخاب متولیان موقوفه سادات رضوی». میراث جاویدان. (شماره 61)، 32-21.
حسین­زاده، نیره، و شهبانو دلبری. (1396ش). «تحلیلی بر ساختار موقوفات اولادی، مطالعه موردی وقف­نامه میرزا محسن رضوی». پیام بهارستان. (شماره 29)، 117-107.
حسینی‌قمی، قاضی احمد. (1383ش). خلاصه التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. تهران: دانشگاه تهران.
خانی­زاده، مهدی. (1391ش). «معرفی یکی از موقوفات آستان قدس رضوی (موقوفه عتیقی)». پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی. (شماره 1)، 197-150.
نظرزاده، محمد. (1391ش). «موقوفه­ عتیقی در گفتگو با محمدرضا عتیقی‌مقدم». پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی. (شماره 1)، 304-290.
اسناد
ساکماق (سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی)
13906، 13910، 13915، 22959، 27882، 27914، 28131، 28321، 28947، 29058، 29061، 29065، 29154، 29539، 31181، 31831، 32769، 32877، 33111، 33181، 33213، 35740، 38070، 38079، 38231، 38247، 38257، 38267، 38269، 38544، 38522، 38571، 38646، 38723، 38800، 38801، 38804، 40146، 40181، 40420، 40587، 40605، 40628، 40743، 40975، 41044،41769، 45176، 53930، 64712، 65285، 66450، 66861، 95787، 96736، 104540، 104995.