مریم ولی پور
چکیده
ایجاد رفاه اجتماعی و تأسیس مراکز مرتبط با آن، ازجمله دغدغههای جوامع بشری در گذر تاریخ است و به همین جهت در شرایط و بسترهای مهیا و با انگیزههای مختلف حکومتها، دولتمردان، رهبران مذهبی و خیرخواهان ...
بیشتر
ایجاد رفاه اجتماعی و تأسیس مراکز مرتبط با آن، ازجمله دغدغههای جوامع بشری در گذر تاریخ است و به همین جهت در شرایط و بسترهای مهیا و با انگیزههای مختلف حکومتها، دولتمردان، رهبران مذهبی و خیرخواهان نسبت به آن اهتمام نشان دادهاند. یکی از تجربیات مهم و متقدم تاریخی ایرانیان در این مورد را میتوان در تأسیس و اداره دارالعجزهها یا نوانخانهها یافت. موضوع پژوهش حاضر چگونگی تأسیس و عملکرد نوانخانه بیرجند در اواخر عصر قاجار تا اوایل انقلاب اسلامی است و هدفِ آن شناساندن ثمرات تلاش خیرخواهانه حدود هفت دهه برای ایجاد و نگهداری این مرکز خیریه است. این پژوهش درصدد است با استفاده از شیوه توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانهای و گردآوری اخبار و شواهد تاریخی ازجمله اسناد، منابع و تحقیقات میدانی به این پرسشها پاسخ دهد که چرا و چگونه در یک برهه زمانی خاص در بیرجند نوانخانه تأسیس شد و منابع مالی آن از کجا تأمین و چه افرادی در آن سکونت داشتند؟ یافتهها نشان میدهد که چگونه مجموعهای از زمینههای سیاسی-اداری، اجتماعی-مذهبی و انگیزههای فردی امکان پیدایش و ادامه کار یک مرکز مرتبط با امور خیریه در جامعه را رقم زد و با وجود تغییرات سیاسی و اجتماعی در طی چند دهه توانست به حیات خود ادامه دهد و کارکردهای اجتماعی مفیدی را در جامعه آن روز ارائه و به مرکزی موردتوجه در جنوب خراسان و منطقه قائنات و بیرجند مبدل شود.