علی نجف زاده
چکیده
مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقتصادی در دوره قاجار موردتوجه تجار شهرهای مختلف قرار گرفت؛ تجاری که در این شهر مؤثر بر سرمایهگذاریها بودند. برخی از آنان با وجود تاجرپیشگی به زمین‌داری و قناتداری ...
بیشتر
مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقتصادی در دوره قاجار موردتوجه تجار شهرهای مختلف قرار گرفت؛ تجاری که در این شهر مؤثر بر سرمایهگذاریها بودند. برخی از آنان با وجود تاجرپیشگی به زمین‌داری و قناتداری گرایش پیدا کردند. بعضی نیز در حوزه قناتهای شهری به سرمایهگذاری پرداختند. این پژوهش درصدد است نشان دهد علل و چالشهای سرمایهگذاری تجار در حوزه قناتهای مشهد چه بود و سرمایهگذاری تجار در حوزه قنات در چه زمانی، توسط کدام‌یک از تجار و در کدام قناتها صورت گرفت؟ یافتههای پژوهش نشان می‌دهد تجار به خاطر ارزش اقتصادی آب در مشهد از اواخر دوره قاجار در قناتهای شهری سرمایهگذاری کردند. حاج عبدالرحیم صراف، مشهدی عبدالله تاجرباشی، علی درودی، حاجی‌آقا نبویان و حاجی محمود هراتی مهم‌ترین سرمایهگذاران حوزه قناتهای شهری بودند که در قنات گل‌خطمی، آب‌میرزا، مسجد گوهرشاد، سلسبیل، آب‌منبع و درویش‌بیگ به سرمایهگذاری پرداختند. خشکسالیهای مشهد پس از 1325ش، جایگزینی چاه عمیق و لزوم استفاده از آب سالم باعث رکود قناتداری و کاهش سرمایهگذاری در این زمینه شد و بیشتر مالکان خصوصی سهامشان را به آستان قدس رضوی فروختند. این پژوهش با تکیه‌بر اسناد آستان قدس رضوی و مطبوعات خراسان به شکل توصیفی-تحلیلی انجام شده است.
