نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• نایب شیرازی

پژوهشگر مستقل

چکیده

نگارش تاریخ و تحلیل دوره‌های بحران به‌خاطر حادثه‌هایی که چنان پیاپی و با شتاب رخ می‌نمایند، همواره سخت و با اشتباهات فراوانی همراه بوده است. از نمونه‌های آن به دلایل بسیار، دوران پادشاهی محمدعلی شاه قاجار در ایران است. بازخوانی انتقادی اسناد، کتاب‌های تاریخی و نوشته‌های پژوهشگران در این مقاطع نشان‌دهندۀ نارسایی آنها در پاره‌ای از مسائل است. نتیجۀ تحقیقات ما نشان دهنده آن است که فرمان‌های محمدعلی شاه آنچنان که می‌بایست مورد تحلیل درست صوری و محتوایی قرار نگرفته است. در رابطه با تاریخ‌های حکمرانی رکن‌الدوله در خراسان و ارتباط او با وقایع مشروطه در آن دیار اکثر تاریخ‌های دست دوم و آثار پژوهشی به تحریر درآمده برخطا بوده‌اند. بنابراین در ثبت و چگونگی رویدادهای آن دوران نیز اشتباهات بسیاری صورت گرفته است. گستاخی سربازان روس به حرم رضوی برای نخستین بار در جمادی‌الثانی سال 1327ق. رخدادی است که پژوهشگران معاصر به کلی از آن غفلت نموده و شرحی از چگونگی آن ارائه نکرده‌اند. تحقیقات ما نشانگر آن است که این رویداد دوبار در سال‌های 1327ق. و 1330ق. به وقوع پیوسته است. با خوانش و تحلیل فرمانی نویافته از محمدعلی شاه و بررسی چند منبع دست اول که همزمان با آن است، سعی کرده‌ایم به روش تطبیقی‌تحلیلی، نارسایی و اشتباهات تاریخ‌نگاران این مقطع را خاطرنشان کنیم و تاریخی درست از رویدادها و تحلیل آنها به دست دهیم.

کلیدواژه‌ها

• محمدعلی شاه
• رکن‌الدوله
• مشروطه
• سند
• مشهد
• حرم رضوی
• روس

عنوان مقاله [English]

Introduction, reading and analysis of Muhammad Ali Shah's decree in relation to the rule of Rokn al-Dawlah and Mashhad's constitutional movement.

نویسنده [English]

• Nayeb Shirazi

independent researcher

چکیده [English]

​
Analyzing the crisis periods and writing their history have always been difficult and contaminated with some mistakes, since the events occur too quickly. Mohammad Ali Shah Qajar period is a good example for various reasons. Critical study of the documents, history books and notes of researchers about the period shows their failure in being clear in pinpointing the events. This study showed that the form and content of orders of Mohammad Ali Shah have not been analyzed properly.  Regarding the histories about Rokn al-Din’s ruling on Khorasan and his connection with Constitution movement in that province, most of the secondary histories and studies have undergone mistakes. So they had mistaken in recording how the events occurred in that period. The disrespectful invasion into Holy Shrine of Imam Reza in 1327 AH by Russian soldiers has been ignored by contemporary researchers. This study showed that the disrespectful violation has been done twice, that is, in 1327 AH and 1330 AH. Exploring and analyzing a new discovered document of the orders of Mohammad Ali Shah and examining primary resources about the time, this study tried to show the shortcomings and mistakes of historians about that era and to make clarifications about the exact time of the events through a descriptive-analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mohammad Ali Shah
• Rokn al-Din
• The Constitution
• Document
• Mashhad
• The Holy Shrine of Imam Reza
• Russia