زهره رضایی
چکیده
کنسولگری بریتانیا در مشهد در هفت سال نخست فعالیت دو چهره را به‌عنوان سرکنسول تجربه کرد: سرلشگر چارلز اسمیت مک لین و نی الیاس. شهرت مک لین بسیار فراتر از نی الیاس بود، اما ظاهراً آنچه عملاً رخ داد، مدیریت ...
بیشتر
کنسولگری بریتانیا در مشهد در هفت سال نخست فعالیت دو چهره را به‌عنوان سرکنسول تجربه کرد: سرلشگر چارلز اسمیت مک لین و نی الیاس. شهرت مک لین بسیار فراتر از نی الیاس بود، اما ظاهراً آنچه عملاً رخ داد، مدیریت بهتر نی الیاس بود. درمجموع در این هفت سال، سرکنسولگری می‌کوشید تا با ارائه گزارش‌ها و آمارهای دقیق و میدانی، تصمیمات اقتصادی و تجاری اصلی بریتانیا در هندوستان و انگلستان را مشخص و موقعیت آن را در قیاس با رقبا، خصوصاً روسیه، بهبود بخشد. از این‌رو، در گام نخست سعی می‌کرد موقعیت بریتانیا را دقیق مشخص کند و در گام بعدی راهبردهای اساسی و کلیدی به تصمیم‌گیران ارائه نماید. درواقع، این اسناد در بعد اقتصادی از یک‌سو اشاره به کالاهای خارجی و وارداتی به شرق ایران و از سوی دیگر معرفی راه‌های تجاری منتهی به این شهرها و همچنین وضعیت رقبای آنان به‌ویژه روسیه بود. در کنار این موارد، تحلیل‌های متفرقه‌ای که به نحوی می‌توانند در تصمیم‌گیری انگلیسی‌ها واقع شوند، بخشی از اسناد دیگر را تشکیل می‌دهند. خلاصۀ تمام این موارد نیز به‌صورت آماری و کمی در قالب جداولی منعکس شده است. همه این موارد به‌گونه‌ای مناسب توانسته است، تصویری از اوضاع اقتصادی و حتی اجتماعی شهرهای شرقی ایران در فاصله سال‌های 1306-1314ق./ 1889-1896م. به نمایش گذارد.
