نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری، گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

یکی از زمینه ­های موردتوجه فعالان حقوق زنان پس از مشروطه، آگاه‌سازی زنان جامعه و تشویق آنان به حضور در اجتماع بود. با روی کار آمدن رضاشاه و توجه او به تکمیل پروژه مدرنیزاسیون، آن دسته از فعالیت‌های زنان که با برنامه ­های دولتی هم­خوانی داشت، مورد تشویق قرار گرفت و حتی دولت برای پیشبرد اهداف فرهنگی­اش در حیطه زنان از مدارس استفاده کرد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال تبیین و تحلیل چگونگی ایفای نقش مدارس دخترانه مشهد در پیشبرد نهضت زنان است و با استفاده از اسناد و روزنامه­ها، سعی می­کند به این پرسش پاسخ دهد که مدارس دخترانه مشهد در عصر رضاشاه چه نقشی در پیشبرد نهضت زنان و حضور زنان در صحنه اجتماع داشتند؟ یافته‌ها حاکی از آن است که مدارس مزبور، با ارائه آموزش­های بهداشتی، خانه­داری، کودک­پروری، ایراد سخنرانی در فواید کشف حجاب، آشناسازی زنان با فعالیت‌های دختران محصل و راه­اندازی انجمن­های خیریه برای کمک به زنان و کودکان نیازمند در جهت آگاهی زنان و حضور بیش­تر آنان در جامعه ایفای نقش کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Affectability and Uniting of a Group of Educated Women of Mashhad under the Macro Policies of Reza Shah

نویسنده [English]

  • fateme rezaei makki

Expert in manuscripts/The organization of Libraries, Museums and Documents Center Of Astane Qudse Razavi.

چکیده [English]

One of the main fields that has got the attention of activists of women's rights after the Constitution was informing women of society and encouraging them to be more active in society. As a result of Reza Shah’s enthronement and his attention to the modernization project, the women whose activities were in line with the program of the ruling government were encouraged. The government even used schools for implementing its cultural program regarding women. This study sought to analyze and explicate the role of girls’ schools of Mashhad in advancing the women's movement. Using documents and newspapers, it tried to answer the question: What role the girls’ schools of Mashhad played in Reza Shah’s government in advancing the women's movement and the presence of women in the social arena? The results show that the schools played a significant role in awareness of women and their presence in society by providing trainings about health, housekeeping, and child caring. Other related activities were lecturing about the benefits of removing hijab, making women familiar with the activities of female students, establishing charity associations for empowering the needy women and children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Women's Movement
  • Activists of Women's Rights
  • Women's Awareness
  • Schools
  • Lectures
  • Society
منابع
آقاملایی، ایرج. (1384ش). تاریخچه آموزش و پرورش نوین مشهد و اداره کل خراسان. مشهد: مرندیز.
ترابی‌فارسانی، سهیلا. (1378ش). اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
تشکری، زهرا. (1381ش). زن در نگاه روشنفکران. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
سالنامه معارف، احصائیه مدارس خراسان و قائنات. (1303-1304ش). وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه.
سالنامه معارف، احصائیه مدارس خراسان و قائنات. (1307-1308ش). وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه.
شکوه‌صارمی، پوراندخت. (1340ش). «تاریخچه دبستان‌های دخترانه دولتی مشهد، 1294-1340ش». پایان‌نامه کارشناسی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
صادقی، فاطمه. (1384ش). جنسیت، ناسیونالیسم و تجدد در ایران. تهران: قصیده‌سرا.
دلفانی، محمود. (1375ش). «سازمان پرورش افکار». گنجینه اسناد. (شماره 21-22)، 94-70.
خسروپناه، محمدحسین. (1381ش). هدف‌ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی. تهران: پیام امروز.
رضایی‌مکی، فاطمه، و هادی وکیلی. (1392ش). «گونه­شناسی و کارکرد­شناسی مؤسسات آموزشی دختران مشهد در عصر رضاشاه». تاریخ‌نامه ایران بعد از اسلام. (شماره 7)، 124-101.
همراز، ویدا. (1376ش). «نهادهای فرهنگی در حکومت رضاشاه». تاریخ معاصر ایران. (شماره 1)، 63-51.
اسناد
ساکما (سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)
297015930؛ 29703385؛ 297، پرونده 86، حلقه 73 و 297، پرونده 122، حلقه 99.
ساکماق (سازمان کتابخانه­ها و مرکز اسناد آستان­قدس)
65545، 66099، 66169، 66144، 66903، 67191، 67194، 67423، 96071، 96457، 98792، 98809، 98895، 98902، 100372، 101910.
نشریات
آزادی. (1316ش). سال 12، شماره 1356، 1359، 1421.
آزادی. (1320ش). سال 16، شماره 1936، 1946، 1950، 2009.
آفتاب شرق. (1314ش). سال 11، شماره 19، 56، 57، 59، 65، 68، 69، 74، 75، 76، 77.
آفتاب شرق. (1315ش). سال 12، شماره 29، 32، 33، 39، 40، 55، 56، 59، 62، 68، 69، 70، 73، 97، 98، 193.
آفتاب شرق. (1316ش). سال 13، شماره 40، 83.
آفتاب شرق. (1318ش). سال 14، شماره 78.
بهار. (1313ش). سال 17. شماره 151، 160.